ناهنجاری‌های تغذیه‌ای مزارع کلزا در پارس آباد مغان و راهکارهای رفع آن‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل (مغان)، ایران

2 استادیار بخش تحقیقات شیمی و حاصلخیزی خاک، موسسه خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

کلزا بیش از یک دهه است که در ایران به عنوان یکی از مهمترین گیاهان روغنی شناخته شده است. شناخت ناهنجاری‌های تغذیه‌ای این محصول، می‌تواند موجب افزایش عملکرد کمی و کیفی این محصول گردد. برای این منظور، در سال 1398، در 30 مزرعه کلزای منطقه مغان، نمونه برگ و خاک تهیه و برخی از عناصر غذایی اندازه‌گیری شد. در منطقه مورد مطالعه، به‌ترتیب، عدم جذب عناصر غذایی منیزیم، مس، نیتروژن و منگنز می‌تواند دلیل عدم دستیابی کلزاکاران به حداکثر عملکرد باشد. عامل اصلی کمبود منیزیم در گیاه، کمبود منیزیم خاک می‌باشد. عوامل دیگری همچون، آهکی‌بودن خاک‌ها، مقدار بالای پتاسیم خاک‌های منطقه نیز می‌توانند موثر باشد. توصیه می‌شود از کود سولفات منیزیم استفاده شده و از کود پتاس، بیش از حد استفاده نشود. عامل اصلی کمبود مس در گیاه، پ‌هاش بالای خاک‌ها، مصرف بیش ‎ازحد کودهای فسفاتی و اوره می‌باشد. توصیه می‌شود علاوه‌بر مصرف کود سولفات مس، با استفاده از گوگرد همراه با تیوباسیلوس و سولفات‌آمونیوم پ‌هاش موضعی خاک کاهش پیدا کند. در خصوص نیتروژن، به احتمال زیاد، عدم رعایت اصول مصرف کودهای نیتروژنه موجب بروز کمبود این عنصر شده است. توصیه می‌شود، کودهای نیتروژنه به شکل تقسیط در سه مرحله پایه، خروج از روزت و شروع گلدهی بکار برده شود. کمبود مطلق منگنز در خاک عامل اصلی کمبود منگنز در خاک می‌باشد. همچنین، کمبود ماده آلی خاک، عدم مصرف کودهای حاوی این عنصر و آهکی ‎بودن خاک‌ها می‌توانند به عنوان عوامل ثانویه باشند. توصیه می‌شود از کود سولفات‌منگنز و یا از کودهای سه ‎گانه آهن-روی- منگنز استفاده شود.