استاد یار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران
چکیده
بر اساس اطلاعات منتشر شده وزارت جهاد کشاورزی در طول سال‌های زراعی 94-1393 و 97-1396 میانگین عملکرد کلزای آبی از 1956 به 2616 کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. همزمان با این افزایش میانگین مصرف کودهای شیمیایی به‌ویژه کودهای ازته و پتاسه افزایش داشته و از میزان مصرف بذر و ریزمغذی‌ها کاسته شده است. در همین مدت سطح زیر کشت کلزای آبی کشور از 34120 به 155622 هکتار افزایش یافته و تولید از 52065 به 276593 تن رسیده است. با ترکیب اطلاعات مربوط به تغییرات سطح زیر کشت، مصرف نهاده‌ها و تولید کل می‌توان به این نتیجه اولیه رسید که توسعه کشت کلزا در کشور در فاصله دو مقطع زمانی مورد مطالعه، بیشتر بر اساس افزایش سطح زیر کشت بوده و عامل ارتقای کارایی نقش چندانی نداشته است. نتایج مطالعه نیز نشان داد که متوسط کارایی در دوره مورد مطالعه تغییری نکرده و در میزان 0/89 ثابت مانده است. بر اساس یافته‌های پژوهش در استان‌های مرکزی، فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان، سمنان، تهران، گلستان، قزوین، قم و خراسان رضوی امکان افزایش تولید از طریق بهبود کارایی در سطح دانش و فناوری در دسترس مقدور می‌باشد. بیشترین شکاف عملکردی نیز با 1287، 1100 و 958 کیلوگرم در هکتار به ترتیب به استان‌های سیستان و بلوچستان، مرکزی و سمنان تعلق دارد. انتظار می‌رود با حذف شکاف کارایی در مجموع 53473 تن کلزا بر تولید کل کشور افزوده گردد که این مقدار حدود 34 درصد تولید کلزای آبی کشور در سال زراعی 94-1396 می‌باشد. محاسبات بیانگر آن است که استان‌های گستان، فارس و قزوین به ترتیب با 43، 17/7 و 11/2 درصد در مجموع بیش از ۷۰ درصد شکاف تولیدی کشور در زراعت کلزا را به خود اختصاص داده‌اند.
)