بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات،
چکیده
سطح زیر کشت سویا در کشور در سال زراعی 1400-1399، 26183 هکتار بوده که بخش قابل‌توجهی از آن آبی (23504 هکتار) می‌باشد. استان‌های گلستان و اردبیل به ترتیب با 8970 و 13150 هکتار، 85 درصد سطح زیر کشت کشور را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج مطالعه نشان داد که بین میانگین عملکرد سویا تابستانه در مناطق مورد مطالعه تفاوت قابل‌توجهی وجود نداشته و در سال‌های 1392 الی 1397 و 1398 تا 1400 به ترتیب 2475 و 2381 کیلوگرم در هکتار بوده است. بر اساس اطلاعات موجود، میانگین قیمت در سال‌های 1398 و پس از آن نسبت به سال‌های پیشین در حدود 5850 تومان بیشتر شده و میانگین هزینه تولید سویا تابستانه در شهرستان‌های علی‌آباد کتول، گرگان، بیله سوار و پارس‌آباد در طول سال‌های 1392 تا 1400 به ترتیب 4/1، 4/5، 4/1 و 4/9 میلیون تومان است. به همین ترتیب میانگین درآمد در سال‌های پس از 1398 نسبت به سال‌های پیش به‌طور چشمگیری افزایش یافته و از 5 به 18/3 میلیون تومان رسیده است. سود ناخالص نیز در این شهرستان‌ها به ترتیب 3/9، 6، 4/2 و 5/9 میلیون تومان بوده و به‌طور میانگین از 1/8 میلیون تومان در سال‌های پیش از 1398 به 11/5 میلیون تومان در سال‌های اخیر رسیده است. میانگین بهره‌وری اقتصادی زراعت سویا در سال‌های پس از 1398 نسبت به سال‌های پیشین بهبود چشمگیری داشته و از 0/17 به 0/58 رسیده است. نکته قابل تأمل این است که بهبود مشاهده شده به دلیل افزایش عملکرد نبوده و مربوط به افزایش بیشتر قیمت فروش نسبت به افزایش هزینه‌ها می‌باشد.
)